nature.com

Nature olarak tek bir şeyden emin olabiliriz ki o da aşının halk sağlığı için hayati önemde olduğudur. Ancak insanlığın ahlaki ve kültürel değerlerinin çeşitliliği dikkate alındığında topluma aşıyı dayatmak tartışmalıdır. Çeşitlilik ülkeler arasında farklı tercihlere neden oluyor. Örneğin, çoğu Avrupa ülkesinde aşı zorunlu değilken eski Sovyet ülkelerinde zorunlu.

Fransa şimdi tam da bu tartışmalar için vaka analizi olanağı sağlıyor.

Yeni çıkan bir yasa 1 Ocak’tan sonra doğan çocukların erken yaşlarında 11 hastalığa karşı aşılanmalarını zorunlu kılıyor. Bugüne kadarsa sadece 3 hastalığa karşı –difteri, tetanos ve çocuk felci- aşı zorunluydu. Diğerleri ise öneriliyordu ancak karar anne babaya aitti. Şimdi çocuklar hemofilus influenza B, hepatit B, boğmaca, pnömokok, menenjit C, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı da aşılanacak. Ek aşılar da dâhil bu aşıları yaptırmayanlar hükümetin söylediğine göre Fransa’daki okullara, kreşlere ve kamplara kabul edilmeyecek.

Bu politika kamu sağlığıyla ilgili bilim insanlarını ikiye bölmüş durumda. Birçok Fransız pratisyen hekim yasanın otoriter olduğunu ve geri tepebileceğini savunuyor. Aşılara ihtiyatla bakılmanın arttığı, birçok sağlık skandalının yaşandığı bir ülkede (1980lerde hemofili hastası insanlara HIV virüslü kan verilmişti) sağlık kurumlarına karşı güvensizlik artacaktır.

Yetkililerin yanlış bir şekilde, yeni yasanın aşı karşıtı gruplarca yayılan çocuk aşılarının güvenilirliğine dair korku hikâyelerine uygun bir karşılık olacağını düşündükleri görülüyor. Bu yanlış bilgilendirme kampanyasına karşı çıkmak önemli, ama tek başına uygun bir aşı politikasına temel oluşturmuyor. Birçok aşının yaygınlığına ilişkin Fransa’daki veriler önceki yıllara göre daha iyi bir duruma gelindiğini gösteriyor. Yeni aşıların ise yaygınlığı çok düşük, ama yine de örneğin menenjit C aşısının yaygınlığı artıyor. 10 yıl önce ilk kez yapılmaya başladığından beri 2 yaşındaki çocuklarda 2011 yılında %48 olan oran 2016 yılında %71’e yükseldi. Yine de Fransa’da birçok hastalık için aşılanma oranı yüksek. Zorluk ise daha ziyade sürüden ayrılanların aşılandığından emin olarak tüm sürünün bağışıklık elde edebileceği eşiği aşmayı sağlayacak politikalar geliştirmekte.

Toplumdaki tereddütün sebebi; aşı karşıtı gruplar ve cahil kitleler bir tarafta, bilimsel sebepler ile kamu sağlığı diğer tarafta birbirlerine karşı verdikleri savaş. Fransız hükümeti de kendinin ve bilim insanlarının çıkarlarını koruma gücüne sahip olmasına rağmen yaptıklarıyla kısır bir tartışmaya katkıda bulunuyor.

Fransa’nın uygulamada karşı karşıya kaldığı en büyük problemlerden biri ek aşıların sıkça tamamlanamaması. Sağlık verilerine gösteriyor ki 18 aylığa kadar olan 10 bebekten sadece 8’ine KKK aşıları (kızamık, kızamıkçık, kabakulak) yapılıyor. Bu oran diğer bir çok ülkeden daha düşük ve bu toplam nüfusun bağışıklığını zayıflattığı için de bir sorun.

Bu hiç şüphe yok ki kızamık vakalarının yılda bir kaçtan yüzlerceye özellikle de 2010 ve 2011 salgınlarında binlerceye yükselmesine neden oldu. Fransız hükümetinin çocuklara zorunlu aşı uygulaması basit, ancak yönetimin sağlık çalışanlarıyla ve kamuoyuyla işbirliği içinde çalışarak aşıları iyileştirmeye çalışma sorumluluğundan bir kaçma niteliğinde. Birçok araştırma gösteriyor ki kısa mesaj gibi basit hatırlatıcılar insanların aşılara uyma yükümlülüklerini yerine getirmeleri hususunda büyük etkiye sahip olabiliyor. Aynı şekilde ulusal elektronik aşı izleme programı bölge bölge aşılanma oranlarını ve ne kadar aşılanacak çocuk kaldığını gösteriyor.

Fransız hükümeti yeni yasanın uyum ve etkisini yeniden gözden geçirme taahhüdünde bulundu. Ama özgürlüğün (liberte) ulusal mottonun üç sacayağından biri olduğu bir ülkede, bu ağır kanun kimsenin olmasını istemediği bir şeye yol açabilir: hayat kurtaran aşılara olan karşıtlığı körüklemek. Aşıları zorunlu yapmak en fazla geçici bir önlem olmalı. Hükümet için sürdürülebilir olan tek politika aşıların yararları konusunda halkın önüne güçlü kanıtlar koymak ve hastalıkların yayılmasına karşın proaktif önlemler almaktır.